Powstało Translacyjne Centrum Chorób Mózgu Uczelni Fahrenheita

17.04.2025

Gdański Uniwersytet Medyczny, Politechnika Gdańska, Uniwersytet Gdański oraz Związek Uczelni Fahrenheita podpisały porozumienie, na mocy którego powstało Translacyjne Centrum Chorób Mózgu Uczelni Fahrenheita. Jednostka została utworzona z inicjatywy prof. dr. hab. Bartosza Karaszewskiego, kierownika Katedry Neurologii i Kliniki Neurologii Dorosłych GUMed.


Ideą przedsięwzięcia jest wzmożenie współpracy zespołów badawczych trzech uczelni w obszarze neuronauk, ze szczególnym uwzględnieniem projektów wyjściowo celujących w zastosowania kliniczne. W ramach Centrum badania będą prowadzić grupy reprezentujące różne dyscypliny naukowe, w tym m.in. biologię, psychologię, nauki techniczne i matematykę, zainteresowane realizacją projektów podstawowych, aplikowalnych w klinice. Powstanie jednostki poprzedziła rozbudowująca się współpraca Kliniki Neurologii Dorosłych GUMed z Katedrą Biologii Molekularnej UG, Katedrą Biotechnologii i Mikrobiologii PG oraz Katedrą Inżynierii Biomedycznej PG. Kierunki rozwoju Centrum uwzględniają między innymi zastosowania metod badawczych biologii molekularnej w połączeniu z modelowaniem eksperymentalnym in vitro i in vivo w zakresie chorób neurodegeneracyjnych oraz modelowanie matematyczne i zastosowanie technik głębokiego uczenia oraz sztucznej inteligencji w usprawnianiu procesu diagnostyki i personalizacji terapii chorób mózgu. Zasadniczym konceptem jest prowadzenie projektów translacyjnych, from bench to bedsite, dla realizacji których niezbędna jest współpraca ekspertów dyscyplin teoretycznie odległych, w tym takich, które w uczelniach medycznych funkcjonują zazwyczaj w niewielkim albo wybiórczym wymiarze.

– W koncept Centrum wpisuje się każdy projekt, którego głównym celem jest opracowanie użytecznej klinicznie techniki diagnostycznej, metody terapeutycznej bądź, co na tym etapie rozwoju medycyny jest szczególnie atrakcyjne, aplikacji obliczeniowej, która znacząco lepiej personalizować będzie postępowanie lecznicze z wykorzystaniem metod, które już teraz są w naszej, klinicystów, dyspozycji – tłumaczy prof. dr hab. Bartosz Karaszewski, kierownik Katedry Neurologii i Kliniki Neurologii Dorosłych GUMed. Profesor zapytany o rolę Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego w pracach Centrum oraz o prowadzone w nim badania odpowiada – Jest kilka projektów już sformułowanych w postaci propozycji grantowych bądź już toczących się, które od razu zbudują portfolio Centrum. Nie w tym jednak rzecz. W dużym uproszczeniu, Centrum to przede wszystkim przedsięwzięcie, które może wykorzystać każdy badacz nauk podstawowych, który chciałby zaplanować nowe badanie aplikacyjno–kliniczne albo przetłumaczyć na język kliniczny wyniki swoich prac dotychczasowych, i każdy klinicysta, który identyfikuje znaczący problem praktyczny rozwiązywalny na poziomie pracowni „bio”, „chem”, „fiz”, „mat”, czy „IT”. Dotyczy to naturalnie chorób mózgu, z całą specyfiką i złożonością tychże. Sfery, w której uwzględnianie w podejmowaniu decyzji klinicznych licznych czynników z odpowiednim nadawaniem wagi każdemu z nich ma znaczenie szczególne. Postaram się koordynować te sfery.

Nowo powołane Centrum stanowi ewolucję jednostki badawczej Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego, jaką jest Centrum Chorób Mózgu, utworzonej w 2022 roku w ramach realizacji Programu Inicjatywa Doskonałości – Uczelnia Badawcza GUMed. Porozumienie inicjujące działalność Translacyjnego Centrum Chorób Mózgu Związku Uczelni Fahrenheita jest pierwszą tego typu inicjatywą, która powstała w zakresie trzech uczelni tworzących Związek. Prace nad projektem porozumienia prowadzone były z aktywnym udziałem naukowców delegatów do projektu każdej z uczelni: prof. dr. hab. Bartosza Karaszewskiego (GUMed), prof. dr. hab. Grzegorza Węgrzyna (UG), dr hab. Anny Stanisławskiej-Sachadyn (PG) oraz zespołu Związku Uczelni Fahrenheita i Biura IDUB GUMed.

Prof. Bartosz Karaszewski podkreśla jak ważna w tym projekcie jest współpraca wszystkich uczelni tworzących Związek Uczelni Fahrenheita – Szybki rozwój neuronauk klinicznych warunkuje teraz wielodomenowy napęd (różne techniki badawcze nauk podstawowych, różne nauki podstawowe, także tematycznie odległe) i wieloobszarowa specyfika (różnorodność patofizjologiczna chorób mózgu). Tylko nieliczne spośród tychże domen i obszarów są eksplorowane przez grupy działające w GUMed, a w zakresie „mat”, czy „IT” – w bardzo niewielkim wręcz zakresie, co związane jest naturalnie wyłącznie z określonym profilem uczelni i w żaden sposób nie urąga jej jakości – ta jest przecież niekwestionowanie przednia. My potrzebujemy po prostu napędzić rozwój neuronauk klinicznych także profilami innych zainteresowań i doświadczeń badawczych.

Translacyjne Centrum Chorób Mózgu Uczelni Fahrenheita zostało utworzone z inicjatywy prof. dr. hab. Bartosza Karaszewskiego, kierownika Katedry Neurologii i Kliniki Neurologii Dorosłych GUMed, pełniącego również funkcję konsultanta Krajowego ds. Neurologii, przewodniczącego Komitetu Nauk Klinicznych Polskiej Akademii Nauk oraz przewodniczącego Sekcji Chorób Naczyniowych Mózgu Polskiego Towarzystwa Neurologicznego. Koncepcja Centrum zaprezentowana została podczas zebrania Zgromadzenia Związku Uczelni Fahrenheita i spotkała się z dużym zainteresowaniem. Jednostka otwarta jest na wszelkie inicjatywy badawcze wpisujące się w koncepcję translacyjności w neuronauce.

fot. Jarosław Praszkiewicz