15.12.2022
Gośćmi Dariusza Szretera, gospodarza podcastu, byli:
Rozmówcy dyskutowali o tym, jak można wykorzystać zasoby trzech Uczelni Fahrenheita w badaniach kryminalistycznych. Opowiedzieli o genetyce sądowej, fałszerstwach dzieł sztuki, o tym, czy istnieje fałszerstwo idealne oraz o badaniach wariograficznych i analizie komunikacji niewerbalnej.
Istotne jest rozróżnienie kryminalistyki od kryminologii. Są to pokrewne dziedziny naukowe, ale przedmiot ich zainteresowania jest nieco inny. Kryminologia kieruje swoje naukowe zainteresowania ku sprawcy przestępstwa. Kryminalistyka natomiast jest skupiona na przestępstwie – od momentu ustalenia, że faktycznie do niego doszło, poprzez wyjaśnienie wszystkich okoliczności związanych z tym przestępstwem i ustalenie, kto faktycznie jest sprawcą.
Nasi goście opowiedzieli o roli naukowców prowadzących badania w służbie kryminalistyki podczas śledztw. Wskazali, że wszystko zależy od charakteru sprawy, ale przede wszystkim muszą działać w granicach obowiązujących przepisów. Zdarzają się sytuacje, w których muszą wyjść poza zakres stawianych pytań, ponieważ pojawiają się nowe okoliczności. Bywa też, że dociekania naukowców pozwalają zmienić kierunek, a nawet charakter prowadzonego postępowania. Prof. Ryszard Pawłowski z Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego dla ilustracji tej tezy przytoczył kilka przykładów z dziedziny badań genetycznych. Mówił też o możliwościach, jakie dają badania DNA w kryminalistyce. Na ich podstawie naukowcy mogą określać m.in. kolor oczu, kolor włosów, pigmentację skóry, wiek (z dokładnością plus-minus trzy lata), dietę, nałogi, styl życia, a nawet status socjoekonomiczny. Są firmy komercyjne, które na podstawie DNA odtwarzają nawet wygląd danej osoby. Jednocześnie prof. Pawłowski zwrócił uwagę na zagrożenia związane z nieograniczonym dostępem służb państwowych do informacji dotyczących kwasów nukleinowych obywateli.
O przydatności chemii archeologicznej przy potwierdzeniu autentyczności, wieku, pochodzenia danych wykopalisk, ale także dookreślenia technologii ich wytwarzania, na podstawie składu chemicznego mówiła prof. Magdalena Śliwka-Kaszyńska z Politechniki Gdańskiej. Dzięki temu największe odkrycia archeologiczne wcale nie odbywają się w terenie, ale w laboratoriach chemicznych. Szereg innowacyjnych technik analitycznych ujawnia coraz nowe, coraz bardziej ekscytujące informacje o przeszłości. Na przykład na podstawie analiz izotopowych czy też pierwiastkowych, jesteśmy w stanie powiedzieć o diecie naszych przodków, miejscu ich zamieszkania, statusie czy wymianie handlowej.
Doktor Magdalena Kasprzak z Uniwersytetu Gdańskiego opowiadała o naukowych i prawnych aspektach analizy komunikacji niewerbalnej w kryminalistyce. Podstawowe kanały diagnostyczne w ramach badań wariograficznych, takie jak mierzenie ciśnienia krwi, reakcji skórno-galwanicznej i reakcji oddechowej, to coś, nad czym trudno nam zapanować. Stąd duża wiarygodność rezultatów. Inaczej jest w przypadku mowy ciała – ta nie doczekała się jeszcze naukowej metody badania. Sama analiza komunikacji niewerbalnej przy okazji przesłuchań jest niedopuszczalna na gruncie obowiązujących przepisów i może być wykorzystywana jedynie pomocniczo.
Rozmówcy zastanawiali się także nad możliwościami współpracy kryminalistycznej w ramach Związku Uczelni Fahrenheita. Prof. Ryszard Pawłowski wyraził swoje zainteresowanie prowadzonymi na PG badaniami w dziedzinie spektroskopii ramanowskiej, technice polegającej na pomiarze promieniowania Ramana. Prof. Magdalena Śliwka-Kaszyńska przypomniała prowadzone wspólnie przez Wydział Chemii PG i GUMed badania odnośnie identyfikacji substancji psychoaktywnych w różnego typu płynach ustrojowych oraz współpracę z Uniwersytetem Gdańskim w zakresie badań nad starzeniem się substancji barwiących. Dr Magdalena Kasprzak mówiła natomiast o ścisłej współpracy Wydziału Prawa UG z Katedrą i Zakładem Chemii Fizycznej GUMed przy projektach, które mają unowocześnić i usprawnić metody identyfikacji człowieka.