Kolejne granty NCN dla naszych badaczy

14.09.2022

Ośmioro naukowców GUMed uzyskało finansowanie na realizację pojedynczych działań naukowych (badanie wstępne/pilotażowe, wyjazd badawczy, kwerenda) w ramach ogłaszanych w okresie od czerwca do sierpnia 2022 r. wyników konkursu Narodowego Centrum Nauki MINIATURA 6.

Projekt pt. Wykorzystanie wektora lentiwirusowego do edycji genu dofinansowany kwotą 49 940 zł będzie realizowany pod kierownictwem dr inż. Doroty Iwaszkiewicz-Grześ z Katedry i Zakładu Immunologii Medycznej. Działanie naukowe obejmuje wyjazd badawczy do Zakładu Terapii Genowej i Komórkowej na Akdeniz Üniversitesi w Turcji. Ma on na celu poszerzenie wiedzy oraz umiejętności dotyczących implementacji technik laboratoryjnych z wykorzystaniem wektorów lentiwirusowych w prowadzonych badaniach m.in. na modelu zwierzęcym cukrzycy typu 1.

– Cukrzyca typu 1 jest przewlekłą chorobą w której, w wyniku niszczenia komórek β wysp Langerhansa, trzustka przestaje produkować insulinę lub produkuje ją w nieznacznym stopniu. Wielką nadzieję w jej leczeniu stanowią leki biologiczne, m.in. poliklonalne limfocyty T regulatorowe (Tregs), które odgrywają kluczową rolę w utrzymaniu tolerancji obwodowej. Pomimo, że liczne badania potwierdziły bezpieczeństwo i skuteczność ich wykorzystania w leczeniu szkodliwych odpowiedzi immunologicznych, komórki te tracą swój charakterystyczny fenotyp i potencjał supresyjny podczas ekspansji ex vivo. W związku z tym nadal poszukuje się metod generowania komórek o lepszym potencjale i jedną z nich jest transfer genu np. insuliny. Dzięki temu, że edycja genomu posiada bardzo szerokie spektrum zastosowań, chciałabym je wykorzystać do analizy szlaków sygnałowych modyfikowanych genami charakterystycznymi dla komórek Tregs – wyjaśnia dr inż. Dorota Iwaszkiewicz-Grześ.

Doktor Marlena Robakowska z Zakładu Zdrowia Publicznego i Medycyny Społecznej uzyskała finansowanie w wysokości 40 898 zł na program pt. Badanie zasobów własnych i potrzeb oraz postrzegania organizacji opieki zdrowotnej wśród kadry kierowniczej polskich szpitalnych oddziałów ratunkowych. Problemy kadrowe, finansowe oraz narastające zjawisko overcrowdingu powodują coraz większe trudności w prawidłowym działaniu szpitalnych oddziałów ratunkowych (SOR) w Polsce. Istotne jest poszukiwanie rozwiązań zmierzających do polepszenia funkcjonowania i finansowania SOR tak, aby pacjenci w sytuacjach zagrożenia zdrowia i życia mogli jak najszybciej korzystać z profesjonalnej pomocy. Planowane badanie o charakterze poznawczo-praktycznym jest próbą zidentyfikowania determinantów i kluczowych elementów mogących wpłynąć na poprawę funkcjonowania SOR w oparciu o analizę zasobów własnych i potrzeb oraz postrzegania organizacji opieki zdrowotnej wśród kadry kierowniczej polskich SOR. Ze względu na charakter i złożoność badania zostanie ono przeprowadzone za pomocą metody triangulacji.

Wyjazd badawczy Podnoszenie skuteczności interwencji w behawioralnym leczeniu otyłości w populacji dzieci i młodzieży dr Pauliny Metelskiej z Zakładu Zdrowia Publicznego i Medycyny Społecznej został dofinansowany kwotą 29 478 zł. Będzie to staż w School of Physiotherapy; Division of Population Health Sciences; RCSI University of Medicine and Health Sciences w Dublinie – jednym z najlepszych ośrodków w Europie zajmujących się leczeniem otyłości u dzieci i młodzieży. Jego celem jest analiza porównawcza: metod stosowanych w pracy w dziećmi z nadmiarem masy ciała w specjalistycznym ośrodku w Dublinie (Temple Street North), dotychczasowych badań realizowanych w ośrodku oraz metodyki planowania badań dotyczących skuteczności podejmowanych interwencji terapeutyczno-leczniczych z działaniami realizowanym w Polsce.

Doktor Adrian Szewczyk z Katedry i Zakładu Chemii Fizycznej będzie realizował projekt Bioszkło o potencjale regenerującym tkankę kostną – badanie właściwości mineralizacyjnych w surowicy ludzkiej, na który uzyskał finansowanie w wysokości 49 500 zł. Praca ma na celu weryfikację właściwości mineralizacyjnych nowo otrzymanego bioszkła w badaniu długoterminowym w surowicy ludzkiej oraz w SBF w porównaniu do właściwości mineralizacyjnych bioszkieł komercyjnie dostępnych.

– Przed wykorzystaniem biomateriału do wytwarzania implantu regenerującego tkankę kostną należy zweryfikować jego właściwości mineralizacyjne, czyli zdolność do formowania się na powierzchni materiału hydroksyapatytu w warunkach in vitro. Badanie to przeprowadza się rutynowo zgodnie z normą ISO 23317:2014 w płynie symulującym osocze ludzkie – SBF, która posiada szereg ograniczeń. Długoterminowe badanie z wykorzystaniem surowicy ludzkiej umożliwi zweryfikowanie właściwości mineralizacyjnych zaproponowanego bioszkła w warunkach zbliżonych do in vivo, a tym samym możliwość jego zastosowania w wytwarzaniu implantów kościozastępczych. Równolegle przeprowadzone badanie w SBF pozwoli zweryfikować zbieżność wyników i tym samym zasadność stosowania normy ISO – tłumaczy dr Adrian Szewczyk.

Badanie Eksploracja możliwości zastosowania elementów liczenia maszynowego i sztucznej inteligencji do oceny wskaźników prognostycznych w badaniach angiografii fluorescencyjnej podczas operacji jelita grubego realizowane przez dr. hab. Karola Połoma z Katedry i Kliniki Chirurgii Onkologicznej zostało dofinansowane kwotą 49 500 zł Projekt dotyczy oceny jakościowej i ilościowej fluorescencyjnej angiografii jelita grubego podczas rekonstrukcji przewodu pokarmowego w przebiegu operacji onkologicznej.

– Jednym z częstszych powikłań chirurgicznych po leczeniu nowotworów jelita grubego jest nieszczelność wykonanego zespolenia jelitowego. Są z nim związane gorsze wyniki pacjenta, nie tylko krótko-, ale i długoterminowe. Główną przyczyną nieszczelności zespolenia jest niedostateczna perfuzja naczyniowa. Ocena prawidłowego ukrwienia zespolenia jelitowego mimo istotnego postępu technologicznego nadal oparta jest na doświadczeniu operującego chirurga. Jest to bardzo subiektywne i utrudnia rzetelną ocenę sytuacji klinicznej. Wykorzystanie angiografii przewodu pokarmowego przy pomocy światła podczerwonego stosując zieleń indocyjaninową pozwala uzyskać obiektywne i powtarzalne rezultaty. Zastosowanie odpowiednich parametrów fizycznych dotyczących optycznych właściwości fluorescencji tj. ilościowej wartości czasu perfuzji, intensywności fluorescencji mierzonej sekwencyjnie pozwoli na wykreślenie wykresu perfuzji z wykorzystaniem analizy na żywo oraz z nagranych już wideo z dodatkowym modelowaniem – mówi dr hab. Karol Połom.

Doktor Marta Zawadzka z Kliniki Neurologii Rozwojowej uzyskała 35 530 zł na projekt Poszukiwanie korelacji pomiędzy stężeniem w surowicy i polimorfizmem genów kodujących wybranych cytokin (interleukina 18 i 37) a przebiegiem padaczki. Padaczka jest jednym z najczęstszych schorzeń neurologicznych wieku dziecięcego. 1/3 pacjentów jest oporna na dostępne terapie, a mechanizmy odpowiedzialne za lekooporność są nadal nieznane.

– Wykrywanie biomarkerów padaczki jest istotne w identyfikacji profili pacjentów i może pełnić ważną rolę w opracowywaniu nowych terapii immunomodulujących. Pierwszym celem badania jest określenie czy interleukiny IL-18 i IL-37 mogą być nowymi biomarkerami przebiegu padaczki. Drugim natomiast jest porównanie częstości występowania wariantu IL-18- 137G/C wśród pacjentów z padaczką i u osób zdrowych. Do badania zostanie włączonych 100 pacjentów w wieku od 3 miesiąca do 18 roku życia z rozpoznaną padaczką (grupa badana) oraz 100 pacjentów zdrowych (grupa kontrolna), dobranych pod względem wieku i rozkładu płci do grupy badanej. W obu grupach zostaną ocenione poziomy interleukiny 18 i 37 oraz występowanie wariantu IL-18- 137G/C. Znalezienie korelacji pomiędzy stężeniem w surowicy i polimorfizmem genów kodujących wybrane cytokiny (IL 18 i 37) a przebiegiem padaczki umożliwiłoby wyodrębnienie nowych biomarkerów tej choroby – podkreśla dr Marta Zawadzka.

Środki w wysokości 19 855 zł przyznano dr. Piotrowi Paluchowskiemu z Zakładu Historii i Filozofii Nauk Medycznych na kwerendę naukową w Berlinie dotyczącą drukowanych kalendarzy z okresu nowożytnego.

– Na terenie Europy druki kalendarzowe stanowiły jedno z najbardziej popularnych mediów okresu nowożytnego popularyzujących m.in. wiedzę medyczną. Na ziemiach polskich ich rozwój także datuje się u samych początków drukarstwa. Druki kalendarzy z Prus Królewskich, stanowiące ważne ogniwo kultury piśmienniczej Rzeczpospolitej, zachowały się do czasów współczesnych często jako pojedyncze egzemplarze w polskich, niemieckich oraz w innych bibliotekach europejskich, co daje możliwość ich porównywania. Stąd też wynikająca na tym etapie badań potrzeba pełnego zaznajomienia się z niemieckojęzyczną literaturą na temat kalendarzy. Jako miejsce na zaznajomienie się z współczesną oraz z dawniejszą literaturą na temat kalendarzy wybrano Berlin z uwagi na funkcjonujące tam biblioteki naukowe. Pobyt w stolicy Niemiec stwarza również możliwość dokonania badań materiału źródłowego m.in. w Staatsbibliothek zu Berlin – Preußischer Kulturbesitz oraz w Geheimes Staatsarchiv Preußischer Kulturbesitz – tłumaczy dr Piotr Paluchowski.

Doktor Elwira Smolińska-Fijołek z Katedry i Zakładu Fizjologii uzyskała finansowanie w kwocie 49 830 zł na wyjazd badawczy Analiza funkcjonalnych konsekwencji utraty chromosomu Y w ludzkiej linii komórkowej typu NK-92. Działanie naukowe ma na celu zbadanie efektu utraty chromosomu Y (LOY) na aktywność komórek NK. Planowane badania przyczynią się do poznania mechanizmu w jaki sposób utrata chromosomu Y związana jest z zaburzeniami funkcjonowania komórek NK, a także pomogą zweryfikować rolę LOY w komórkach NK w rozwoju i progresji stanu zapalnego w chorobie Alzheimera. Prace będą wykonywane w zespole badawczym prof. Jana Dumańskiego na Wydziale Immunologii, Genetyki i Patologii Uppsala universitet w Szwecji.

Pełna lista projektów zakwalifikowanych do finansowania dostępna jest na stronie Narodowego Centrum Nauki.

fot. Paweł Sudara/GUMed, A. Grabowska/Muzeum Gdańska, archiwum prywatne naukowców